Mediacja jako skuteczny sposób rozwiązywania konfliktów w sporcie.
Najłatwiejszym sposobem postrzegania konfliktu jest określenie sporu jako zderzenia indywidualności, „wzorów” między ludźmi. Często zaczyna się od różnicy w zachowaniach, zainteresowaniach, pragnieniach lub w wyznawanych wartościach. Konflikt może również rozpocząć się od zazdrości lub osobistej niechęci do innych. Nawet jeśli lubisz spędzać czas z osobami, z którymi pracujesz np. w sportowym środowisku, ścisła współpraca z tymi samymi ludźmi każdego dnia może czasami powodować tarcia. Niestety, niewielkie napięcia między jednostkami mogą z czasem przerodzić się w pełnowymiarowe konflikty.
Konflikt w sporcie
Konflikt w sportach, zarówno na poziomie amatorskim, jak i elitarnym, jest wydarzeniem, który może pojawić się w każdym momencie. Negatywnie wpływa na wyniki indywidualne i zespołowe. Może wystąpić, gdy dwie lub więcej osób ma niezgodne cele. Na przykład, w drużynie piłkarskiej niektórzy zawodnicy mogą być nad wyraz ambitni i dążyć do sukcesu bardziej niż inni członkowie zespołu oraz postrzegać innych jako barierę dla ich przyszłych osiągnięć. Interwencja w celu rozwiązania konfliktu może mieć formę warsztatów teambuildingowych prowadzonych przez psychologów sportu. Jeszcze zanim dojdzie do jawnego konfliktu, istnieje niewątpliwie mniejszy, ukryty konflikt, który prawdopodobnie nie został rozwiązany. Próbując skutecznie radzić sobie z konfliktem, ważne jest, aby go zauważyć, zanim przerodzi się w sytuację kryzysową.
Duża część konfliktu pojawia się również, gdy sportowcy czują się urażeni takimi rzeczami jak: umieszczanie ich poza podstawowym składem czy w sytuacji, w której zostają publicznie skrytykowani za swoją grę. Biorąc pod uwagę, że sportowcy są dziś narażeni na spory wysiłek fizyczny i stresujące sytuacje, często dochodzi do konfliktu między nimi, ich trenerami lub sportowcami, a sędziami, ale także między samymi wyczynowcami. Ponieważ sportowcy spędzają większość czasu w swoich klubach, konflikt jest częścią ich relacji i uważa się, że może wpływać na jakość treningu, zdobywanie nowej wiedzy, a nawet wpływać na poziom przygotowania psychicznego sportowców.
W sporcie elitarnym, gdzie stawki są wysokie, a wyniki nieprzewidywalne, prawdopodobnie dojdzie do konfliktu prędzej czy później. Wynika to z wzmożenia emocji, co oznacza, że interakcje mogą stać się trudne. Konflikt ma szereg negatywnych konsekwencji, takich jak zwiększony poziom stresu zarówno u sportowców, działaczy, jak i trenerów, a w niektórych sytuacjach może nawet prowadzić do rezygnacji ze sportu. Co więcej, konflikt może mieć negatywny wpływ na dynamikę zespołu, przy czym konflikt tworzy rywalizację wewnątrz drużyny i walkę o władzę. W świetle tego prawdopodobieństwa, wystąpienia konfliktu i potencjalnych negatywnych konsekwencji, ważne jest, aby poszerzyć nasze rozumienie konfliktu.
Mediacja w sporcie
Rozwiązaniem na powyższe bolączki może stać się mediacja jako dobrowolny proces, prowadzonym w sposób poufny, w którym przeszkolona, niezależna i neutralna osoba, znana jako mediator, wspiera i pomaga stronom w dążeniu do wynegocjowanego porozumienia w sporze, przy czym same strony zachowują kontrolę nad decyzją o ugodzie oraz warunkami każdej umowy. Krótko mówiąc, chodzi o znalezienie wyniku, który utrzyma lub ocali relacje. Spory w środowisku sportowym mogą przybierać różne formy. Mogą obejmować członków zarządu, członków organizacji, sportowców, trenerów lub osoby pracujące w organizacji, zarówno odpłatnie, jak i dobrowolnie , ale również może dotyczyć podmiotów finansujących sport oraz związanych z administracją publiczną. Spory łączy to, że mogą być bardzo szkodliwe w krótkim i długim okresie. Pasjonujemy się sportem, każdy chce jak najlepszego wyniku, ale może to oznaczać różne warianty dla różnych osób. Poprzez media społecznościowe spory mogą szybko stać się bardzo publiczne i podlegać kontroli ze strony sponsorów.
Nie ulega wątpliwości, że formalnie rozstrzygane spory są czasochłonne i kosztowne oraz mogą zrujnować relacje w zespole. Mogą one prowadzić do wysokiego poziomu stresu u wszystkich zaangażowanych osób, a także do obniżenia morale oraz zwiększenia absencji i rotacji m.in. w sportach zespołowych. Większość ludzi woli mediację od wniesienia formalnej skargi, a istnieją dowody sugerujące, że ludzie, którzy z niej korzystają, są bardziej zadowoleni z wyniku – 80% osób, które nawet nie osiągnęły porozumienia w mediacji, było z niej zadowolonych i poleciłoby ten sposób rozwiązywania sporów innym [1].
Kolejną istotną zaletą korzystania z mediacji jest to, że umożliwia ona sportowcom czy menadżerom na szybsze reagowanie na konflikty. Jej poufny charakter zachęca ludzi do otwartości i uczciwości, pozwalając im naprawdę dotrzeć do sedna problemu. Może to raz na zawsze zwiększyć ich szanse na utrzymanie produktywnych relacji i zduszenie problemów w zarodku.
Kluczowym czynnikiem w rozwiązywaniu konfliktu jest postawa. Strony konfliktu mogą przyjąć stanowisko pojednawcze lub kontradyktoryjne. Mogą zaakceptować, że konflikt jest normalną i niezbędną częścią zarządzania organizacją lub mogą postrzegać konflikt z irytacją i nieufnością, dlatego tak niezwykle istotna jest rola niezależnej osoby, która może działać jako negocjator, a konflikty zaczynają ustępować tylko wtedy, gdy strony mają okazję spotkać się i właściwie wysłuchać wzajemnych argumentów. Następnie konieczne jest, aby strony znalazły jakąś wspólną płaszczyznę i pozytywnie wyszły z sytuacji konfliktowej.
[1] Dane na podstawie materiału : A. Aftańska, Międzynarodowy Dzień Mediacji — rys historyczny, upowszechnienie, działania Ministerstwa Sprawiedliwości, ‘Mediacja: w kierunku ugody’, „Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości”, Warszawa 2021, s. 17.